Woningcorporaties dringen er al jaren op aan om de in 2013 ingevoerde verhuurdersheffing af te schaffen. Ze worden nu gesteund door een onderzoek van Groningse wetenschappers. “Het is een omslachtig en bot instrument om scheefwonen tegen te gaan.”

Sinds 2013 betalen eigenaren van sociale huurwoningen (vooral corporaties) de verhuurderheffing. De heffing bracht leverde de staatskas in 2014 1,2 miljard euro op en dat wordt 1,7 miljard euro in 2017.

Woningcorporaties verzetten zich al jaren tegen de heffing. “Het kabinet laat woningcorporaties een belasting betalen”, aldus voorzitter Marc Calon van Aedes (de vereniging van woningcorporaties) vorig jaar. “Om die te betalen worden corporaties gedwongen huren te verhogen. In feite is het een huurdersbelasting en laat het kabinet de woningcorporaties voor belastingkantoor spelen.”

Gronings onderzoek

Zijn de huren inderdaad omhoog gegaan? Ja, concludeert het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) in een donderdag gepubliceerd rapport (pdf). Het instituut is gelieerd aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Kanttekening: het onderzoek is gedaan in opdracht van Aedes, de Woonbond en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Volgens COELO-directeur Maarten Allers zijn de onderzoekers volledig onafhankelijk te werk gegaan. “Je kunt jezelf als onderzoekscentrum één keer verkopen en dan is je naam weg”, zegt Allers tegenover de Volkskrant. “Wij zijn wetenschappers, als wij ons zouden richten naar de wensen van onze opdrachtgevers, hadden we in de consultancy moeten gaan.”

Economische verstoringen

Terug naar de gestegen huren. De verhuurdersheffing leidt volgens het COELO tot economische verstoringen. De heffing ontmoedigt verhuurders om nieuwe sociale huurwoningen te bouwen of om bestaande woningen te renoveren omdat dan hun belastingaanslag stijgt.

Het aantal goedkope corporatiewoningen is sinds 2010 met een derde is gedaald. Corporaties willen hier graag mee aan de slag. Maar iedere euro die corporaties afdragen, gaat volgens hen ten koste van het bouwen van nieuwe woningen.

"Voor een groot deel wordt de verhuurdersheffing opgevangen door huurverhogingen. Hoe meer een corporatie moet betalen, hoe sterker de huur stijgt", schrijven de onderzoekers.

Vicieuze cirkel

Door de huurverhoging doen huurders een extra aanspraak op de huurtoeslag. En nu komt het: het beleid is om de begrote opbrengst van de verhuurdersheffing te verhogen wanneer het beroep op huurtoeslag groeit. Anders kost het de overheid per saldo geld, en de verhuurdersheffing moet juist geld opleveren. Dus stijgen de huren weer, neemt de aanspraak op huurtoeslag toe en gaat de verhuurdersheffing weer omhoog. Een vicieuze cirkel.

"Dit betekent dat huurders een steeds groter deel van hun eigen huurtoeslag moeten opbrengen", aldus het rapport. "Een groot deel van de verhuurderheffing komt uiteindelijk terecht bij een vrij willekeurige groep huurders en leidt dus tot herverdeeleffecten. De heffing werkt bovendien denivellerend, omdat huurders in de niet-gereguleerde sector en kopers worden ontzien."

Met andere woorden: de verhuurdersheffing heeft negatieve gevolgen voor huishoudens met lagere inkomens.

Alternatief

De onderzoekers concluderen dat het beter is de heffing te verbreden tot alle woningen, dus ook niet-sociale huurwoningen en koopwoningen. "Deze belasting kan door gemeenten worden geheven als onderdeel van de bestaande onroerendezaakbelasting, gecombineerd met een uitname uit het gemeentefonds."

Vrijdag komt minister Stef Blok van Wonen met zijn eigen evaluatie van de verhuurdersheffing. Tot nu toe heeft de minister steeds gezegd dat hij vast blijft houden aan de heffing.

Blok liet in een reactie weten geen reden te zien om de verhuurdersheffing ter discussie te stellen. "Dat corporaties huren verhogen is voorzien en dat is ook bewust mogelijk gemaakt voor hogere inkomens om het scheefwonen aan te pakken. Lagere inkomens krijgen de extra verhoging gecompenseerd via de huurtoeslag. Corporaties kunnen de heffing betalen uit de extra huurverhogingen, de verkoop van bezit dat niets met sociale huur te maken heeft en door te besparen op de bedrijfslasten."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl